पूजा के लिए शरीर, कपडे और पूजा द्रव्य शुद्ध होना चाहिए।
मूर्ति या चित्र पर पूजा कर सकते हैं।
शुद्ध जल, जलपात्र चमच के साथ, पानी छोडने के लिए दूसरा पात्र, घंटा, धूपदानी, फूलदान, तेल का दीपक, घी का दीपक, शङ्ख, धूप / अगरबत्ती, चन्दन, कुंकुम, कपूर, फूल, फल, नैवेद्य, तांबूल, आरती की थाली, अक्षत, सिक्के
१. आचमन - इन तीन मन्त्रों से पृथक्-पृथक् हाथ में जल लेकर मन्त्र पढ़ते हुए आचमन करें -
ॐ केशवाय नमः
ॐ नारायणाय नमः
ॐ माधवाय नमः
इसके बाद ॐ हृषीकेशाय नमः बोलकर हाथ धो लें।
२.शरीरशुद्धि - इस मन्त्र से शरीर पर जल छिडकें -
ॐ अपवित्रः पवित्रो वा सर्वावस्थां गतोऽपि वा ।
यः स्मरेत्पुण्डरीकाक्षं स बाह्याभ्यन्तरः शुचिः ॥
३. मंगल पाठ - यह मंत्र बोलें।
मङ्गलं भगवान विष्णुः मङ्गलं गरुणध्वजः।
मङ्गलं पुण्डर काक्षः, मङ्गलायतनो हरिः॥
४. गणेश स्मरण - - ये दो मंत्र बोलकर गणेश जी का स्मरण करें -
वक्रतुण्ड महाकाय कोटिसूर्यसमप्रभ
निर्विघ्नं कुरु मे देव सर्वकार्येषु सर्वदा ॥
शुक्लाम्बरधरं देवं शशिवर्णं चतुर्भुजम् ।
प्रसन्नवदनं ध्यायेत् सर्वविघ्नोपशान्तये ॥
५.सङ्कल्प - हाथ में फूल और अक्षत लेकर बोलें आदि लेकर बोलें -
ॐ विष्णुर्विष्णुर्विष्णुः अद्य अहं श्रुति स्मृति पुराणोक्त फल प्राप्त्यर्थं श्रीपरमेश्वर प्रीत्यर्थं च *** देवस्य पूजां करिष्ये ।
(*** के स्थान पर आप जिस देव की पूजा कर रहे हैं उनका नाम लें जैसे - विष्णु देवस्य, हनुमान देवस्य। आगे जहां भी *** दिखें यही करें)
फूल और अक्षत थोडा जल के साथ सामने किसी पात्र में छोडकर हाथ धो लें।
५.ध्यान - सामने जो मूर्ति या फोटो है, उसे अच्छे से देखकर प्रणाम करें -
*** देवाय नमः
६.आवाहन – हाथ में फूल और अक्षत लेकर देवता का आवाहन करें -
*** देवाय नमः, आवाहयामि।
फूल और अक्षत मूर्ति या फोटो पर चढाएं।
७.आसन - फूल और अक्षत हाथ में लेकर बोलें -
*** देवाय नमः आसनं समर्पयामि
८.पाद्य - चमच से जलपात्र से पानी लेकर दूसरे पात्र में डालें -
*** देवाय नमः पादयोः पाद्यं समर्पयामि
९.अर्घ्य - चमच से जलपात्र से पानी लेकर दूसरे पात्र में डालें -
*** देवाय नमः हस्तयोरर्घ्यं समर्पयामि
१०.आचमन - चमच से जलपात्र से पानी लेकर दूसरे पात्र में डालें -
*** देवाय नमः आचमनीयं समर्पयामि
१२.स्नान - फूल से पानी मूर्ति या फोटो पर छिडकें -
*** देवाय नमः स्नानं समर्पयामि
१३.वस्त्र - अक्षत चढायें -
*** देवाय नमः वस्त्रोपवस्त्रं समर्पयामि
१४.यज्ञोपवीत - अक्षत चढायें -
*** देवाय नमः यज्ञोपवीतं समर्पयामि
१३.चन्दन - टीका लगायें -
*** देवाय नमः चन्दनं समर्पयामि
१४.पुष्प - फूल और हार चढायें -
*** देवायनमः पुष्पाणि समर्पयामि पुष्पमालां समर्पयामिः
इसके बाद अष्टोत्तर शतनामावलि इत्यादि इष्ट मंत्रों द्वारा फूल चढा सकते हैं।
१५. धूप - घंटा बजाकर धूप या अगरबत्ती दिखायें -
*** देवाय नमः धूपं आघ्रापयामि
१६.दीप - घंटा बजाकर दीप दिखायें -
*** देवाय नमः दीपं दर्शयामि
१७. नैवेद्य - घंटा बजाकर भोग चढायें -
*** देवाय नमःनैवेद्यं निवेदयामि
१८. फल - फल समर्पण कीजिए -
*** देवाय नमः फलं समर्पयामिः
१९.ताम्बूल - पान चढाइये
*** देवाय नमः ताम्बूलं समर्पयामिः
२०.दक्षिणा - सिक्का समर्पण कीजिए
*** देवाय नमः दक्षिणां समर्पयामिः
२१. आरती करें
२२.मंत्रपुष्पांजलि - अञ्जलि में (दोनों हाथों में) फूल भरकर चढाइये
*** देवाय नमः मन्त्रपुष्पाञ्जलिं समर्पयामिताम्बूलं
२३.प्रदक्षिणा
*** देवाय नमः प्रदक्षिणां समर्पयामि
२४.नमस्कार
*** देवाय नमः नमस्कारान् समर्पयामिः
२४.क्षमा याचना - यह मंत्र बोलें।
मन्त्रहीनं क्रियाहीनं भक्तिहीनं सुरेश्वर।
यत्पूजितं मया देव परिपूर्णं तदस्तु मे ॥
आवाहनं न जानामि न जानामि विसर्जनम्।
पूजां चैव न जानामि क्षमस्व परमेश्वर ॥
अन्यथा शरणं नास्ति त्वमेव शरणं मम ।
तस्मात् कारुण्यभावेन रक्ष मां परमेश्वर ॥
२५. समर्पण - यह मंत्र बोलकर पात्र में चमच से पानी छोडें
ॐ तत् सत् ब्रह्मार्पणमस्तु।
१. आचमन - इन तीन मन्त्रों से पृथक्-पृथक् हाथ में जल लेकर मन्त्र पढ़ते हुए आचमन करें -
ॐ केशवाय नमः
ॐ नारायणाय नमः
ॐ माधवाय नमः
इसके बाद ॐ हृषीकेशाय नमः बोलकर हाथ धो लें।
२.शरीरशुद्धि - इस मन्त्र से शरीर पर जल छिडकें -
ॐ अपवित्रः पवित्रो वा सर्वावस्थां गतोऽपि वा ।
यः स्मरेत्पुण्डरीकाक्षं स बाह्याभ्यन्तरः शुचिः ॥
३. मंगल पाठ - यह मंत्र बोलें।
मङ्गलं भगवान विष्णुः मङ्गलं गरुणध्वजः।
मङ्गलं पुण्डर काक्षः, मङ्गलायतनो हरिः॥
४. गणेश स्मरण - - ये दो मंत्र बोलकर गणेश जी का स्मरण करें -
वक्रतुण्ड महाकाय कोटिसूर्यसमप्रभ
निर्विघ्नं कुरु मे देव सर्वकार्येषु सर्वदा ॥
शुक्लाम्बरधरं देवं शशिवर्णं चतुर्भुजम् ।
प्रसन्नवदनं ध्यायेत् सर्वविघ्नोपशान्तये ॥
५.सङ्कल्प - हाथ में फूल और अक्षत लेकर बोलें आदि लेकर बोलें -
ॐ विष्णुर्विष्णुर्विष्णुः अद्य अहं श्रुति स्मृति पुराणोक्त फल प्राप्त्यर्थं श्रीपरमेश्वर प्रीत्यर्थं च *** देव्याः पूजां करिष्ये ।
(*** के स्थान पर आप जिस देवी की पूजा कर रहे हैं उनका नाम लें जैसे - लक्ष्मी देव्याः, दुर्गा देव्याः । आगे जहां भी *** दिखें यही करें)
फूल और अक्षत थोडा जल के साथ सामने किसी पात्र में छोडकर हाथ धो लें।
५.ध्यान - सामने जो मूर्ति या फोटो है, उसे अच्छे से देखकर प्रणाम करें -
*** देव्यै नमः
६.आवाहन – हाथ में फूल और अक्षत लेकर देवता का आवाहन करें -
***देव्यै नमः, आवाहयामि।
फूल और अक्षत मूर्ति या फोटो पर चढाएं।
७.आसन - फूल और अक्षत हाथ में लेकर बोलें -
***देव्यै नमः आसनं समर्पयामि
८.पाद्य - चमच से जलपात्र से पानी लेकर दूसरे पात्र में डालें -
***देव्यै नमः पादयोः पाद्यं समर्पयामि
९.अर्घ्य - चमच से जलपात्र से पानी लेकर दूसरे पात्र में डालें -
***देव्यै नमः हस्तयोरर्घ्यं समर्पयामि
१०.आचमन - चमच से जलपात्र से पानी लेकर दूसरे पात्र में डालें -
***देव्यै नमः आचमनीयं समर्पयामि
१२.स्नान - फूल से पानी मूर्ति या फोटो पर छिडकें -
***देव्यै नमः स्नानं समर्पयामि
१३.वस्त्र - अक्षत चढायें -
***देव्यै नमः वस्त्रोपवस्त्रं समर्पयामि
१४.मंगलसूत्र - अक्षत चढायें
***देव्यै नमः माङ्गल्यसूत्रं समर्पयामि
१३.चन्दन और कुंकुम - टीका लगायें -
***देव्यै नमः चन्दनं समर्पयामि कुंकुमं समर्पयामि
१४.पुष्प - फूल और हार चढायें -
***देव्यै नमः पुष्पाणि समर्पयामि पुष्पमालां समर्पयामिः
इसके बाद अष्टोत्तर शतनामावलि इत्यादि इष्ट मंत्रों द्वारा फूल चढा सकते हैं।
१५. धूप - घंटा बजाकर धूप या अगरबत्ती दिखायें -
***देव्यै नमः धूपं आघ्रापयामि
१६.दीप - घंटा बजाकर दीप दिखायें -
***देव्यै नमः दीपं दर्शयामि
१७. नैवेद्य - घंटा बजाकर भोग चढायें -
***देव्यै नमः नैवेद्यं निवेदयामि
१८. फल - फल समर्पण कीजिए -
***देव्यै नमः फलं समर्पयामिः
१९.ताम्बूल - पान चढाइये
***देव्यै नमः ताम्बूलं समर्पयामिः
२०.दक्षिणा - सिक्का समर्पण कीजिए
***देव्यै नमः दक्षिणां समर्पयामिः
२१. आरती कीजिए
२२.मंत्रपुष्पांजलि - अञ्जलि में (दोनों हाथों में) फूल भरकर चढाइये
***देव्यै नमः मन्त्रपुष्पाञ्जलिं समर्पयामिताम्बूलं
२३.प्रदक्षिणा
***देव्यै नमः प्रदक्षिणां समर्पयामि
२४.नमस्कार
***देव्यै नमः नमस्कारान् समर्पयामिः
२४.क्षमा याचना - यह मंत्र बोलें।
मन्त्रहीनं क्रियाहीनं भक्तिहीनं सुरेश्वरि।
यत्पूजितं मया देवि परिपूर्णं तदस्तु मे ॥
आवाहनं न जानामि न जानामि विसर्जनम्।
पूजां चैव न जानामि क्षमस्व परमेश्वरि ॥
अन्यथा शरणं नास्ति त्वमेव शरणं मम ।
तस्मात् कारुण्यभावेन रक्ष मां परमेश्वरि ॥
२५. समर्पण - यह मंत्र बोलकर पात्र में चमच से पानी छोडें
ॐ तत् सत् ब्रह्मार्पणमस्तु।
घर के मंदिर में अनेक देवी देवताओंं की मूर्तियां या फोटो होने पर इस प्रकार से उनकी एक साथ में पूजा करें।
१. आचमन - इन तीन मन्त्रों से पृथक्-पृथक् हाथ में जल लेकर मन्त्र पढ़ते हुए आचमन करें -
ॐ केशवाय नमः
ॐ नारायणाय नमः
ॐ माधवाय नमः
इसके बाद ॐ हृषीकेशाय नमः बोलकर हाथ धो लें।
२.शरीरशुद्धि - इस मन्त्र से शरीर पर जल छिडकें -
ॐ अपवित्रः पवित्रो वा सर्वावस्थां गतोऽपि वा ।
यः स्मरेत्पुण्डरीकाक्षं स बाह्याभ्यन्तरः शुचिः ॥
३. मंगल पाठ - यह मंत्र बोलें।
मङ्गलं भगवान विष्णुः मङ्गलं गरुणध्वजः।
मङ्गलं पुण्डर काक्षः, मङ्गलायतनो हरिः॥
४. गणेश स्मरण - - ये दो मंत्र बोलकर गणेश जी का स्मरण करें -
वक्रतुण्ड महाकाय कोटिसूर्यसमप्रभ
निर्विघ्नं कुरु मे देव सर्वकार्येषु सर्वदा ॥
शुक्लाम्बरधरं देवं शशिवर्णं चतुर्भुजम् ।
प्रसन्नवदनं ध्यायेत् सर्वविघ्नोपशान्तये ॥
५.सङ्कल्प - हाथ में फूल और अक्षत लेकर बोलें आदि लेकर बोलें -
ॐ विष्णुर्विष्णुर्विष्णुः अद्य अहं श्रुति स्मृति पुराणोक्त फल प्राप्त्यर्थं श्रीपरमेश्वर प्रीत्यर्थं च पूजां करिष्ये ।
फूल और अक्षत थोडा जल के साथ सामने किसी पात्र में छोडकर हाथ धो लें।
५.ध्यान - सामने जो मूर्ति या फोटो है, उसे अच्छे से देखकर प्रणाम करें -
सर्वाभ्यो देवताभ्यो नमः
६.आवाहन – हाथ में फूल और अक्षत लेकर देवता का आवाहन करें -
सर्वाभ्यो देवताभ्यो नमः आवाहयामि।
फूल और अक्षत मूर्ति या फोटो पर चढाएं।
सर्वाभ्यो देवताभ्यो नमःआसनं समर्पयामि
८.पाद्य - चमच से जलपात्र से पानी लेकर दूसरे पात्र में डालें -
सर्वाभ्यो देवताभ्यो नमः पादयोः पाद्यं समर्पयामि
९.अर्घ्य - चमच से जलपात्र से पानी लेकर दूसरे पात्र में डालें -
सर्वाभ्यो देवताभ्यो नमः हस्तयोरर्घ्यं समर्पयामि
१०.आचमन - चमच से जलपात्र से पानी लेकर दूसरे पात्र में डालें -
सर्वाभ्यो देवताभ्यो नमः आचमनीयं समर्पयामि
१२.स्नान - फूल से पानी मूर्ति या फोटो पर छिडकें -
सर्वाभ्यो देवताभ्यो नमः स्नानं समर्पयामि
१३.वस्त्र - अक्षत चढायें -
सर्वाभ्यो देवताभ्यो नमः वस्त्रोपवस्त्रं समर्पयामि
१४.मंगलसूत्र - अक्षत चढायें
सर्वाभ्यो देवताभ्यो नमः माङ्गल्यसूत्रं समर्पयामि
१३.चन्दन - टीका लगायें -
सर्वाभ्यो देवताभ्यो नमः चन्दनं समर्पयामि
१४.पुष्प - फूल और हार चढायें -
सर्वाभ्यो देवताभ्यो नमः पुष्पाणि समर्पयामि पुष्पमालां समर्पयामिः
इसके बाद अष्टोत्तर शतनामावलि इत्यादि इष्ट मंत्रों द्वारा फूल चढा सकते हैं।
१५. धूप - धूप या अगरबत्ती दिखायें -
सर्वाभ्यो देवताभ्यो नमः धूपं आघ्रापयामि
१६.दीप - दीप दिखायें -
सर्वाभ्यो देवताभ्यो नमः दीपं दर्शयामि
१७. नैवेद्य - भोग चढायें -
सर्वाभ्यो देवताभ्यो नमः नैवेद्यं निवेदयामि
१८. फल - फल समर्पण कीजिए -
सर्वाभ्यो देवताभ्यो नमः फलं समर्पयामिः
१९.ताम्बूल - पान चढाइये
सर्वाभ्यो देवताभ्यो नमः ताम्बूलं समर्पयामिः
२०.दक्षिणा - सिक्का समर्पण कीजिए
सर्वाभ्यो देवताभ्यो नमः दक्षिणां समर्पयामिः
२१. आरती कीजिए
२२.मंत्रपुष्पांजलि - अञ्जलि में (दोनों हाथों में) फूल भरकर चढाइये
सर्वाभ्यो देवताभ्यो नमः मन्त्रपुष्पाञ्जलिं समर्पयामिताम्बूलं
२३.प्रदक्षिणा
सर्वाभ्यो देवताभ्यो नमः प्रदक्षिणां समर्पयामि
२४.नमस्कार
सर्वाभ्यो देवताभ्यो नमः नमस्कारान् समर्पयामिः
२४.क्षमा याचना - यह मंत्र बोलें।
मन्त्रहीनं क्रियाहीनं भक्तिहीनं सुरेश्वर।
यत्पूजितं मया देवि परिपूर्णं तदस्तु मे ॥
आवाहनं न जानामि न जानामि विसर्जनम्।
पूजां चैव न जानामि क्षमस्व परमेश्वर ॥
अन्यथा शरणं नास्ति त्वमेव शरणं मम ।
तस्मात् कारुण्यभावेन रक्ष मां परमेश्वर ॥
२५. समर्पण - यह मंत्र बोलकर पात्र में चमच से पानी छोडें
ॐ तत् सत् ब्रह्मार्पणमस्तु।
घर में पूजा के लिए शास्त्रों में पंचायतन देवता मुख्य बताये गये हैं। ये हैं - गणेश, विष्णु, शिव, देवी और सूर्य। इन पांचों देवताओं की पूजा एक साथ में होती है।
दिये में अग्निदेव का सान्निध्य है। घर के मुख्य द्वार पर दिया जलाने से अग्निदेव नकारात्मक शक्तियों को घर में प्रवेश करने से रोकते हैं।
आशीर्वाद के लिए गणेश मंत्र
ॐ नमस्ते गजवक्त्राय हेरम्बाय नमो नमः । ओङ्काराकृतिरूपा....
Click here to know more..सदाचार का पालन करने से क्या क्या लाभ मिलता है
सदाचार का पालन करने से क्या क्या लाभ मिलता है?....
Click here to know more..भाग्य विधायक राम स्तोत्र
देवोत्तमेश्वर वराभयचापहस्त कल्याणराम करुणामय दिव्यकी....
Click here to know more..Please wait while the audio list loads..
Ganapathy
Shiva
Hanuman
Devi
Vishnu Sahasranama
Mahabharatam
Practical Wisdom
Yoga Vasishta
Vedas
Rituals
Rare Topics
Devi Mahatmyam
Glory of Venkatesha
Shani Mahatmya
Story of Sri Yantra
Rudram Explained
Atharva Sheersha
Sri Suktam
Kathopanishad
Ramayana
Mystique
Mantra Shastra
Bharat Matha
Bhagavatam
Astrology
Temples
Spiritual books
Purana Stories
Festivals
Sages and Saints