ಪುರುಷ ಸೂಕ್ತಮ್

ಓಂ ಸ॒ಹಸ್ರ॑ಶೀರ್ಷಾ॒ ಪುರು॑ಷಃ . ಸ॒ಹ॒ಸ್ರಾ॒ಕ್ಷಃ ಸ॒ಹಸ್ರ॑ಪಾತ್ .
ಸ ಭೂಮಿಂ॑ ವಿ॒ಶ್ವತೋ॑ ವೃ॒ತ್ವಾ . ಅತ್ಯ॑ತಿಷ್ಠದ್ದಶಾಂಗು॒ಲಂ .
ಪುರು॑ಷ ಏ॒ವೇದꣳ ಸರ್ವಂ᳚ . ಯದ್ಭೂ॒ತಂ ಯಚ್ಚ॒ ಭವ್ಯಂ᳚.
ಉ॒ತಾಮೃ॑ತ॒ತ್ವಸ್ಯೇಶಾ॑ನಃ . ಯದನ್ನೇ॑ನಾತಿ॒ರೋಹ॑ತಿ .
ಏ॒ತಾವಾ॑ನಸ್ಯ ಮಹಿ॒ಮಾ . ಅತೋ॒ ಜ್ಯಾಯಾ॑ꣳಶ್ಚ॒ ಪೂರು॑ಷಃ .
ಪಾದೋ᳚ಽಸ್ಯ॒ ವಿಶ್ವಾ॑ ಭೂ॒ತಾನಿ॑ . ತ್ರಿ॒ಪಾದ॑ಸ್ಯಾ॒ಮೃತಂ॑ ದಿ॒ವಿ .
ತ್ರಿ॒ಪಾದೂ॒ರ್ಧ್ವ ಉದೈ॒ತ್ಪುರು॑ಷಃ . ಪಾದೋ᳚ಽಸ್ಯೇ॒ಹಾಽಽಭ॑ವಾ॒ತ್ಪುನಃ॑ .
ತತೋ॒ ವಿಶ್ವ॒ಙ್ವ್ಯ॑ಕ್ರಾಮತ್ . ಸಾ॒ಶ॒ನಾ॒ನ॒ಶ॒ನೇ ಅ॒ಭಿ .
ತಸ್ಮಾ᳚ದ್ವಿ॒ರಾಡ॑ಜಾಯತ . ವಿ॒ರಾಜೋ॒ ಅಧಿ॒ ಪೂರು॑ಷಃ .
ಸ ಜಾ॒ತೋ ಅತ್ಯ॑ರಿಚ್ಯತ . ಪ॒ಶ್ಚಾದ್ಭೂಮಿ॒ಮಥೋ॑ ಪು॒ರಃ .
ಯತ್ಪುರು॑ಷೇಣ ಹ॒ವಿಷಾ᳚ . ದೇ॒ವಾ ಯ॒ಜ್ಞಮತ॑ನ್ವತ .
ವ॒ಸಂ॒ತೋ ಅ॑ಸ್ಯಾಸೀ॒ದಾಜ್ಯಂ᳚ . ಗ್ರೀ॒ಷ್ಮ ಇ॒ಧ್ಮಃ ಶ॒ರದ್ಧ॒ವಿಃ .
ಸ॒ಪ್ತಾಸ್ಯಾ॑ಸನ್ಪರಿ॒ಧಯಃ॑ . ತ್ರಿಃ ಸ॒ಪ್ತ ಸ॒ಮಿಧಃ॑ ಕೃ॒ತಾಃ .
ದೇ॒ವಾ ಯದ್ಯ॒ಜ್ಞಂ ತ॑ನ್ವಾ॒ನಾಃ . ಅಬ॑ಧ್ನ॒ನ್ಪು॑ರುಷಂ ಪ॒ಶುಂ .
ತಂ ಯ॒ಜ್ಞಂ ಬ॒ರ್ಹಿಷಿ॒ ಪ್ರೌಕ್ಷನ್॑ . ಪುರು॑ಷಂ ಜಾ॒ತಮ॑ಗ್ರ॒ತಃ .
ತೇನ॑ ದೇ॒ವಾ ಅಯ॑ಜಂತ . ಸಾ॒ಧ್ಯಾ ಋಷ॑ಯಶ್ಚ॒ ಯೇ .
ತಸ್ಮಾ᳚ದ್ಯ॒ಜ್ಞಾತ್ಸ॑ರ್ವ॒ಹುತಃ॑ . ಸಂಭೃ॑ತಂ ಪೃಷದಾ॒ಜ್ಯಂ .
ಪ॒ಶೂꣳಸ್ತಾꣳಶ್ಚ॑ಕ್ರೇ ವಾಯ॒ವ್ಯಾನ್॑ . ಆ॒ರ॒ಣ್ಯಾನ್ಗ್ರಾ॒ಮ್ಯಾಶ್ಚ॒ ಯೇ .
ತಸ್ಮಾ᳚ದ್ಯ॒ಜ್ಞಾತ್ಸ॑ರ್ವ॒ಹುತಃ॑ . ಋಚಃ॒ ಸಾಮಾ॑ನಿ ಜಜ್ಞಿರೇ .
ಛಂದಾ॑ꣲಸಿ ಜಜ್ಞಿರೇ॒ ತಸ್ಮಾ᳚ತ್ . ಯಜು॒ಸ್ತಸ್ಮಾ॑ದಜಾಯತ .
ತಸ್ಮಾ॒ದಶ್ವಾ॑ ಅಜಾಯಂತ . ಯೇ ಕೇ ಚೋ॑ಭ॒ಯಾದ॑ತಃ .
ಗಾವೋ॑ ಹ ಜಜ್ಞಿರೇ॒ ತಸ್ಮಾ᳚ತ್ . ತಸ್ಮಾ᳚ಜ್ಜಾ॒ತಾ ಅ॑ಜಾ॒ವಯಃ॑ .
ಯತ್ಪುರು॑ಷಂ॒ ವ್ಯ॑ದಧುಃ . ಕ॒ತಿ॒ಧಾ ವ್ಯ॑ಕಲ್ಪಯನ್ .
ಮುಖಂ॒ ಕಿಮ॑ಸ್ಯ॒ ಕೌ ಬಾ॒ಹೂ . ಕಾವೂ॒ರೂ ಪಾದಾ॑ವುಚ್ಯೇತೇ .
ಬ್ರಾ॒ಹ್ಮ॒ಣೋ᳚ಽಸ್ಯ॒ ಮುಖ॑ಮಾಸೀತ್ . ಬಾ॒ಹೂ ರಾ॑ಜ॒ನ್ಯಃ॑ ಕೃ॒ತಃ .
ಊ॒ರೂ ತದ॑ಸ್ಯ॒ ಯದ್ವೈಶ್ಯಃ॑ . ಪ॒ದ್ಭ್ಯಾꣳ ಶೂ॒ದ್ರೋ ಅ॑ಜಾಯತ .
ಚಂ॒ದ್ರಮಾ॒ ಮನ॑ಸೋ ಜಾ॒ತಃ . ಚಕ್ಷೋಃ॒ ಸೂರ್ಯೋ॑ ಅಜಾಯತ .
ಮುಖಾ॒ದಿಂದ್ರ॑ಶ್ಚಾ॒ಗ್ನಿಶ್ಚ॑ . ಪ್ರಾ॒ಣಾದ್ವಾ॒ಯುರ॑ಜಾಯತ .
ನಾಭ್ಯಾ॑ ಆಸೀದಂ॒ತರಿ॑ಕ್ಷಂ . ಶೀ॒ರ್ಷ್ಣೋ ದ್ಯೌಃ ಸಮ॑ವರ್ತತ .
ಪ॒ದ್ಭ್ಯಾಂ ಭೂಮಿ॒ರ್ದಿಶಃ॒ ಶ್ರೋತ್ರಾ᳚ತ್ . ತಥಾ॑ ಲೋ॒ಕಾꣳ ಅ॑ಕಲ್ಪಯನ್ .
ವೇದಾ॒ಹಮೇ॒ತಂ ಪುರು॑ಷಂ ಮ॒ಹಾಂತಂ᳚ . ಆ॒ದಿ॒ತ್ಯವ॑ರ್ಣಂ॒ ತಮ॑ಸಸ್ತು॒ ಪಾ॒ರೇ .
ಸರ್ವಾ॑ಣಿ ರೂ॒ಪಾಣಿ॑ ವಿ॒ಚಿತ್ಯ॒ ಧೀರಃ॑ . ನಾಮಾ॑ನಿ ಕೃ॒ತ್ವಾಽಭಿ॒ವದ॒ನ್ ಯದಾಸ್ತೇ᳚ .
ಧಾ॒ತಾ ಪು॒ರಸ್ತಾ॒ದ್ಯಮು॑ದಾಜ॒ಹಾರ॑ . ಶ॒ಕ್ರಃ ಪ್ರವಿ॒ದ್ವಾನ್ಪ್ರ॒ದಿಶ॒ಶ್ಚತ॑ಸ್ರಃ .
ತಮೇ॒ವಂ ವಿ॒ದ್ವಾನ॒ಮೃತ॑ ಇ॒ಹ ಭ॑ವತಿ . ನಾನ್ಯಃ ಪಂಥಾ॒ ಅಯ॑ನಾಯ ವಿದ್ಯತೇ .
ಯ॒ಜ್ಞೇನ॑ ಯ॒ಜ್ಞಮ॑ಯಜಂತ ದೇ॒ವಾಃ . ತಾನಿ॒ ಧರ್ಮಾ॑ಣಿ ಪ್ರಥ॒ಮಾನ್ಯಾ॑ಸನ್ .
ತೇ ಹ॒ ನಾಕಂ॑ ಮಹಿ॒ಮಾನಃ॑ ಸಚಂತೇ . ಯತ್ರ॒ ಪೂರ್ವೇ॑ ಸಾ॒ಧ್ಯಾಃ ಸಂತಿ॑ ದೇ॒ವಾಃ .
ಅ॒ದ್ಭ್ಯಃ ಸಂಭೂ॑ತಃ ಪೃಥಿ॒ವ್ಯೈ ರಸಾ᳚ಚ್ಚ . ವಿ॒ಶ್ವಕ॑ರ್ಮಣಃ॒ ಸಮ॑ವರ್ತ॒ತಾಧಿ॑ .
ತಸ್ಯ॒ ತ್ವಷ್ಟಾ॑ ವಿ॒ದಧ॑ದ್ರೂ॒ಪಮೇ॑ತಿ . ತತ್ಪುರು॑ಷಸ್ಯ॒ ವಿಶ್ವ॒ಮಾಜಾ॑ನ॒ಮಗ್ರೇ᳚ .
ವೇದಾ॒ಹಮೇ॒ತಂ ಪುರು॑ಷಂ ಮ॒ಹಾಂತಂ᳚ . ಆ॒ದಿ॒ತ್ಯವ॑ರ್ಣಂ॒ ತಮ॑ಸಃ॒ ಪರ॑ಸ್ತಾತ್ .
ತಮೇ॒ವಂ ವಿ॒ದ್ವಾನ॒ಮೃತ॑ ಇ॒ಹ ಭ॑ವತಿ . ನಾನ್ಯಃ ಪಂಥಾ॑ ವಿದ್ಯ॒ತೇಯ॑ಽನಾಯ .
ಪ್ರ॒ಜಾಪ॑ತಿಶ್ಚರತಿ॒ ಗರ್ಭೇ॑ ಅಂ॒ತಃ . ಅ॒ಜಾಯ॑ಮಾನೋ ಬಹು॒ಧಾ ವಿಜಾ॑ಯತೇ .
ತಸ್ಯ॒ ಧೀರಾಃ॒ ಪರಿ॑ಜಾನಂತಿ॒ ಯೋನಿಂ᳚ . ಮರೀ॑ಚೀನಾಂ ಪ॒ದಮಿ॑ಚ್ಛಂತಿ ವೇ॒ಧಸಃ॑ .
ಯೋ ದೇ॒ವೇಭ್ಯ॒ ಆತ॑ಪತಿ . ಯೋ ದೇ॒ವಾನಾಂ᳚ ಪು॒ರೋಹಿ॑ತಃ .
ಪೂರ್ವೋ॒ ಯೋ ದೇ॒ವೇಭ್ಯೋ॑ ಜಾ॒ತಃ . ನಮೋ॑ ರು॒ಚಾಯ॒ ಬ್ರಾಹ್ಮ॑ಯೇ .
ರುಚಂ॑ ಬ್ರಾ॒ಹ್ಮಂ ಜ॒ನಯಂ॑ತಃ . ದೇ॒ವಾ ಅಗ್ರೇ॒ ತದ॑ಬ್ರುವನ್ .
ಯಸ್ತ್ವೈ॒ವಂ ಬ್ರಾ᳚ಹ್ಮ॒ಣೋ ವಿ॒ದ್ಯಾತ್ . ತಸ್ಯ॑ ದೇ॒ವಾ ಅಸ॒ನ್ ವಶೇ᳚ .
ಹ್ರೀಶ್ಚ॑ ತೇ ಲ॒ಕ್ಷ್ಮೀಶ್ಚ॒ ಪತ್ನ್ಯೌ᳚ . ಅ॒ಹೋ॒ರಾ॒ತ್ರೇ ಪಾ॒ರ್ಶ್ವೇ .
ನಕ್ಷ॑ತ್ರಾಣಿ ರೂ॒ಪಂ . ಅ॒ಶ್ವಿನೌ॒ ವ್ಯಾತ್ತಂ᳚ . ಇ॒ಷ್ಟಂ ಮ॑ನಿಷಾಣ .
ಅ॒ಮುಂ ಮ॑ನಿಷಾಣ . ಸರ್ವಂ॑ ಮನಿಷಾಣ .
ತಚ್ಛಂ॒ ಯೋರಾವೃ॑ಣೀಮಹೇ . ಗಾ॒ತುಂ ಯ॒ಜ್ಞಾಯ॑ . ಗಾ॒ತುಂ ಯಜ್ಞಪ॑ತಯೇ . ದೈವೀ᳚ಸ್ಸ್ವ॒ಸ್ತಿರ॑ಸ್ತು ನಃ .
ಸ್ವ॒ಸ್ತಿರ್ಮಾನು॑ಷೇಭ್ಯಃ . ಊ॒ರ್ಧ್ವಂ ಜಿ॑ಗಾತು ಭೇಷ॒ಜಂ . ಶನ್ನೋ॑ ಅಸ್ತು ದ್ವಿ॒ಪದೇ᳚ . ಶಂ ಚತು॑ಷ್ಪದೇ .
ಓಂ ಶಾಂತಿಃ॒ ಶಾಂತಿಃ॒ ಶಾಂತಿಃ॑ .