ವಿಷ್ಣು ತತ್ವ ನಿರ್ಣಯ

|| ಶ್ರೀ ವೇದವ್ಯಾಸಾಯ ನಮಃ || ಶ್ರೀ ಆನಂದತೀರ್ಥ ಭಗವತ್ಪಾದಾಚಾರ್ಯವಿರಚಿತ ಶ್ರೀ ವಿಷ್ಣು ತತ್ವವಿನಿರ್ಣಯಃ
ಮಂಗಲಶ್ಲೋಕ _ 1 ಸದಾಗನ್ನು ಕನಿಕ್ಷೇಯಂ ಸಮಶೀತಕ್ಷರಾಕ್ಷರಮ್ |
ನಾರಾಯಣಂ ಸದಾ ವಂದೇ ನಿರ್ದಿಷಾಶಷಸದ್ದುಣಮ್ ||
ವಿಶೇಷಣಾನಿ ಯಾನೀಹ ಕಥಿತಾನಿ ಸದುಭಿಃ | ಸಾಧಯಿಷ್ಯಾಮಿ ತಾನೈವ ಕ್ರಮಾಕ್ ಸಜ್ಜನಸಂವಿದೇ ||
ಪರಮಾತ್ಮಾ ಸದಾಗನ್ನು ಕ ನಿಜೇಯಃ 3 . ಬರಗಾದ್ಯಾ ಭಾರತಂ ಚೈವ ಪಂಚರಾತ್ರಮಥಾಖಿಲಮ್ || ಮೂಲರಾಮಾಯಣಂ ಚೈವ ಪುರಾಣಂ ಚೈತದಾತ್ಮಕಮ್ || ಯೇ ಚಾನುಯಾಯಿನಹಾಂ ಸರ್ವೆ ತೇ ಚ ಸದಾಗಮಾಃ | ದುರಾಗಮಾಃ ತದನೇ ಯೇ ವೈರ್ನ ಜೇಯೋ ಜನಾರ್ದನಃ || ಜೇಯ ಏತೈಃ ಸದಾ ಯುಕ್ತಿ ಭಕ್ತಿವದ್ಧಿಃ ಸುನಿಷಿ ತೈಃ | ನ ಚ ಕೇವಲರ್ತಣ ನಾಕ್ಷಜೇನ ನ ಕೇನಚಿತ್ || ಕೇವಲಾಗಮವಿಜ್ಞೆಯೋ ಭರೇವ ನ ಚಾನ್ಯಥಾ ||
ಇತಿ ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡೇ || 4. ನಾವೇದವಿನ್ನನುತೇ ತಂ ಬೃಹಂತಂ ಸರ್ವಾನುಭೂಮಾತ್ಯಾನಂ
ಸಾಂಪರಾಯೇ-ಇತಿ ತೈತ್ತಿರೀಯಶ್ರುತಿಃ | ನೈಷಾ ತರ್ಕಣ ಮತಿರಾಜನೇಯಾ ಪೊಕ್ಕಾ ಅನೈನೈವ
ಸುಜ್ಞಾನಾಯ ಶ್ರೇಷ್ಠ -ಇತಿ ಕಾಠಕಶ್ರುತಿಃ | ನೇಂದ್ರಿಯಾಣಿ ನಾನುಮಾನಂ ವೇದಾ ಹಿ ಏವ ಏನಂ ವೇದಯಂತಿ
ತಸ್ಮಾದಾಹುಃ ವೇದಾಃ ಇತಿ ಪಿಪ್ಪಲಾದಶ್ರುತಿಃ |
ವೇದಾಃ ಅಪೌರುಷೇಯಾಃ
5. ನ ಚ ಏತೇಷಾಂ ವಚನಾನಾನನ ಅಪ್ರಾಮಾಣ್ಯಮ್ | ಅಪೌರುಷೇಯಾದ್ ವೇದಸ್ಯ | ಇತಿಹಾಸಪುರಾಣಃ ಪಂಚನೋ ವೇದಾನಾಂ ವೇದಃ ಇತಿ ತದ್ಧಹೀತತ್ವಾಚ |
6. ನ ಚ ಅಪೌರುಷೇಯಂ ವಾಕ್ಯಮೇವ ನಾಸೀತಿ ವಾಚ್ ಮ್ | ತದಭಾವೇ ಸರ್ವಸಮಯಾಭಿಮತಧರ್ಮಾದ್ಯಸಿದ್ದೇಃ | ಯಸ್ಯ ತೌ ನ ಅಭಿಮತ್ ನ ಆಸೌ ಸಮಯಿ ಸಮಯಪ್ರಯೋಜನಾಭಾವಾತ್ | ನ ಚ ತೇನ ಲೋಕೋಪಕಾರಃ | ಧರ್ಮಾದ್ಯಭಾವಜ್ಞಾನೇ ಪರಸ್ಪರಹಿಂಸಾದಿನಾ ಅಪಕಾರಸ್ಯೆವ ಪ್ರಾಪ್ತಃ | ನ ಚ ಉಪಕಾರೇಣ ತಸ್ಯ ಪ್ರಯೋಜನವಮ್ | ಅದೃಷ್ಟಾಭಾವಾತ್ | ಅತೋ ಧರ್ಮಾದ್ಯಭಾವಂ ವದತಾ ಸ್ವಸಮಯಸ್ಕಾ. ನರ್ಥಕ್ಕಮಂಗೀಕೃತಮೇವೇತಿ ನಾಸೌ ಸಮಯೇ |
7, ನ ಚ ಪೌರುಷೇಯೇಣ ವಾಕೈನ ತತ್ಸದ್ಧಿಃ | ಅಜ್ಞಾನವಿಪ್ರಲಂಭಯೋಃ ಪ್ರಾಪ್ತಃ | ನ ಚ ತದರ್ಥತ್ಯೇನ ಸರ್ವಜ್ಞತಿ ಕಲ್ಪಿತ | ಅನ್ಯತ್ರ ಅದೃಷ್ಟಸ್ಯ ಸರ್ವಜ್ಞತ್ವ ಕಲ್ಪನಂ ತಸ್ಯ ಅನಿಪ್ರಲಂಭಕತ್ವ ಕಲ್ಪನಂ ತಸ್ಯ ತತೃತತ್ವ ಕಲ್ಪನಂ ಚೇತಿ ಕಲ್ಪನಾಗೌರವಪ್ರಾಪ್ತಃ | ಅಪೌರುಷೇಯ. ವಾಕ್ಯಾ೦ಗೀಕಾರೇ ನ ಕಿಂಚಿತ್ ಕಲ್ಪಮ್ |
8, ಅಪೌರುಷೇಯತ್ವಂ ಚ ಸ್ವತ ಏವ ಸಿದ್ದಮ್ | ವೇದಕರ್ತುಃ ಅಪ್ರಸಿದ್ಧಃ | ಅಪ್ರಸಿದ್ಧ ಚ ಕರ್ತುಃ ತತ್ಕಲ್ಪನೇ ಕಲ್ಪನಾಗೌರವಮ್ | ಅಕಲ್ಪನೇ ಚ ಅಕರ್ತೃತ್ವಂ ಸಿದ್ದಮೇವ | ನ ಚ ಲೌಕಿಕವಾಕ್ಯವಸ್ ಸಕರ್ತೃಕತ್ವಮ್ | ತಸ್ಯ ಅಕರ್ತೃಕತ್ವಪ್ರಸಿದ್ಧಭಾವಾತ್ | ನ ಚ ಕೇನಚಿತ್ ಕೃಶ್ಚಾ ವೇದ ಇತ್ಯುಕ್ತಂ ವೇದಸಮಂ ಪರಂಪರಾಭಾವಾತ್ | ನ ಚ ಸ್ವಯಂ ಪ್ರತಿಭಾತವೇದೈಃ ದೃಷ್ಟಮವೇದವಾಕ್ಯಂ ಭವತಿ ಪರಂಪರಾಸಿದ್ಧ ವೇದ ವಾಕ್ಕಾ. ನುಸಾರಿತ್ಸಾತ್ | ನೇದದ್ರಷ್ಟ ಕಾಮುಕ್ತಗುಣವಾಚ ತೇಷಾಮ್ | ಉಕ್ತಂ ಚ ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡೇ
ನಿಂತಲ್ಲಕ್ಷಣತೋsನೂನಃ ತಹಸೀ ಬಹುವೇದವಿ || ವೇದ ಇತ್ಯೇವ ಯಂ ಪಶೈಟ್ ಸ ವೇದೊ ಜ್ಞಾನದರ್ಶನಾತ್ || ಇತಿ ||
ಪ್ರಾಮಾಣ್ಯಂ ಸ್ವತಃ ಏವ
9. ಪ್ರಾಮಾಣ್ಯಂ ಚ ಸ್ವತ ಏವ ಅನ್ಯಥಾ ಅನವಸ್ಥಾನಾಶ್ | ನ ಕೆ ಉಕ್ತಯುಕ್ಯಧೀನತ್ವಂ ಪ್ರಾಮಾಣ್ಯಸ್ಯ | ಬುದ್ಧಿದೋಷನಿರಾಸಯಾತ್ರಕಾರಣತ್ಕಾತ್ ಯುಕ್ತಿನಾಮ್ | ಅದುಷ್ಟಬುದ್ದೀನಾಂ ಸ್ವತ ಏವ ಸಿದ್ಧತ್ಯಾಚ್ಚ ಪ್ರಾಮಾಣ್ಯಸ್ಯ | ನ ಚ ಆಕಾಂಕ್ಷಾಯಾಮೇವ ಪ್ರಮಾಣಾಂತರಾಪೇಕ್ಷತ್ಯಾಶ್ ಅನವಸ್ಥಾಭಾವ ಇತಿ ವಾಚ್ಮ್ | ಆಕಾಂಕ್ಷಾಯಾ ಏವ ಬುದ್ದಿ. ದೋಷಾತ್ಮಕತ್ವಾತ್ |
ದುಷ್ಟಬುದ್ದೀನಾಮೇವ ಅಪ್ರಾಮಾಣ್ಯಶಂಕೇತಿ ಪರತಃ ಅಪ್ರಾಮಾಣ್ಯಮ್ | ಪ್ರಾಮಾಣ್ಯಂ ಚ ಸ್ವತ ಏವ ಸಿದ್ಧಮ್ | ವರ್ಕಾಃ ನಿತ್ಯಾಃ |
10. ನ ಚ ಉಚ್ಚಾರಣಕಾಲೇ ಏವ ವರ್ಣಾನಾಮುತ್ಪತ್ತಿರಿತಿ ವಾಚ್ಯವಮ್ | ತದೇವೇದಂ ವಚನಮಿತಿ ಪ್ರತ್ಯಭಿಜ್ಞಾ ವಿರೋಧಾತ್ | ನ ಚ ಸಾದೃಶ್ಯಾತ್ ಪ್ರತ್ಯಭಿಜ್ಞಾ ಭ್ರಾಂತಿರಿತಿ ವಾಚ್ ಮ್ | ಸೊrಯಂ ದೇವದತ್ತ... ಇತ್ಯಾದೇರಪಿ ತಥಾತ್ವಪ್ರಾಪ್ತಃ |
ಸರ್ವಕಲೆಕತ್ವಂ ವದತಾ ಬೌದ್ಧನ ಸೇಯಂ ದಿಗಿತ್ಯಾದಿ ಪ್ರತ್ಯಭಿಜ್ಞಾಯಾ ಭ್ರಾಂತಿತ್ವಂ ನ ನಾಚ್ಚಂ ಪಂಚಸ್ಕಂಧೇಭ್ಯಃ ಅನ್ಯತ್ವಾತ್ |
ನ ಚ ದಿಶ ಏನ ಭ್ರಾಂತಿಕಿತಾಃ ವಿಜ್ಞಾನಶೂನ್ಯಯೋರಪಿ ಸಾವಾ | ನ ಚ ಆದಿತ್ಯೋದಯಾದಿನೈವ ದಿಕ್ಕಲ್ಪನಾ ಅಂಧಕಾರೇsಪಿ ದಿಕ್ಷಾತ್ರಪ್ರತೀತೇಃ | ಕಾದಾಚಿತ್ಕಂತಿರೆವಾದಿತೋದಯಾದಿದರ್ಶನಾನ್ನಿವಾರ್ಯತೇ | ಸಾ ಚ ವಿಜ್ಞಾನಶೂನ್ಯಯೋರಪಿ ಭವತೀತಿ ತೇಷಾಂ ಮತಂ ವಾದಿವಿಪ್ರತಿಪಃ | ಆತಃ ದಿಶಃ ಸ್ಥಿರಾ ಏನೇತಿ ಸಿದ್ಧತಿ ಶೂನ್ಯವದೇವ ||
ಅತಃ ವೇದಸ್ಯಾಪಿ ಫೈರ್ಯಂ ಸಿದ್ಧಂ ತದೇವೇದಂ ವಾಕ್ಯ ಮಿತಿ ಪ್ರತ್ಯಭಿಜ್ಞಾನಾತ್ ||
|| ನ ಚ ಅನುಮಾನಾದೀನಾಂ ಆಗಮಂ ವಿನಾ ಪ್ರಾಮಾಣ್ಯಂ ಧರ್ಮಾದಿಪು ತದಗೋಚರಾತ್ | ಅತಃ ಅಪೌರುಷೇಯವಾಕ್ಕೇನ್ಸವ ಧರ್ಮಾದಿಸಿದ್ದೇ ಸರ್ವನಾದಿನಾಮಪಿ ತದಂಗೀಕಾರ್ಯಮ್ | ತತ್ ಪ್ರಾಮಾಣ್ಯಂ ಚ ಸ್ವತ ಏವ ಸಿದ್ಧಮ್ |